Opinie

Henri Bontenbal

Kandidaat #17 Tweede Kamer voor het CDA

1. In het CDA verkiezingsprogramma staat jouw idee voor een nationaal plan opgenomen voor twaalf provinciale icoonprojecten. Wat is de achterliggende gedachte daarvan en hoe ben je daartoe gekomen?

De afgelopen jaren is door het rijk stevig ingezet op de uitrol van hernieuwbare energie. Er kwamen meer windmolens, zonneparken, biomassacentrales, enzovoorts. Maar pas de laatste jaren is er meer oog voor de beperkingen die de onderliggende energie-infrastructuur heeft en wat het betekent om deze energie-infrastructuur klaar voor de toekomst te maken. Daarnaast is er nieuwe energie-infrastructuur nodig voor de sectoren die moeilijker te verduurzamen is, zoals de industrie. Er komt dus een fase in de energietransitie waarin het niet meer voldoende is de uitrol van duurzame energie te subsidiëren, maar ook plannen te maken voor nieuwe energie-infrastructuur zoals bjvoorbeeld een waterstofnet, CO₂-transport, warmtetransportnetten. Voor de uitrol van deze infrastructuur is er nu geen goed stimuleringsmechanisme. Dat is waar ons voorstel over gaat. Kijk naar de Nieuwe Waterweg: die werd door de staatsman Thorbecke een ‘waagstuk’ genoemd. Nog steeds profiteren we ervan. Deze icoonprojecten zijn nodig om echt een nieuwe stap in de energietransitie te zetten en nieuwe ontwikkelingen mogelijk te maken. Daarnaast wilden we de regionale component erin bouwen. Want energietransitie moet je koppelen aan het verdienvermogen van Nederland en dus ook aan het verdienvermogen van de regio’s. Regionale economie en energietransitie horen bij elkaar.

2. Recent is een artikel dat je met Ruud van Ommen geschreven hebt verschenen in Elsevier. Daarin bepleiten jullie  de noodzaak voor een moonshot-programma voor groene technologie. Kun je daar wat over vertellen? Hoe kijk je naar H-vision vanuit dat perspectief?

Ons pleidooi voor een moonshot-programma hangt voor een deel samen met het voorgaande. Want we moeten nu al nadenken over de technologieën die nodig zijn om sectoren die moeilijk te verduurzamen zijn zoals bijvoorbeeld staalproductie, cementproductie, kunstmest, toch te kunnen verduurzamen. Fundamenteel onderzoek en innovatie heeft een lange doorlooptijd. Van eerste fundamenteel onderzoek tot echt een product kunnen tientallen jaren zitten, zo laat de geschiedenis zien. Tegelijkertijd zien we ook aan de coronavaccins hoe snel doorbraken mogelijk zijn als we er met vereende krachten naar zoeken. In Nederland is het energieonderzoek nogal versnipperd en zonder duidelijke langetermijndoelen, is mijn indruk. Een moonshot-programma adresseert de uitdagingen en welke technologieën nodig zijn, en richt vervolgens het innovatiebudget op die langetermijndoelen. H-vision zit in de hoek van de technologieën die nodig zijn voor de deep decarbonization van lastig te verduurzamen sectoren. Waterstof is een onmisbare schakel in de verduurzaming van de industrie. Wat we bijvoorbeeld nodig hebben, zijn flinke kostprijsreducties voor grootschalige elektrolyse. Overigens ben ik van mening dat er nu veel te dogmatisch gedaan wordt over groene waterstof. De studies en onderzoeken die ik gelezen heb, laten zien dat je juist niet te snel op groene waterstof moet overstappen. Waarom het gaat is dat we de hele waterstofketen gaan bouwen en niet op voorhand allerlei tussenstappen gaan uitsluiten. Dus ook hier geldt: graag een paar beta’s die wat rekensommetjes kunnen maken, laten beslissen over de route die nodig is.

Henri Bontebal

3. Is de splitsing van geïntegreerde energiebedrijven in netbeheerders en commerciële energiebedrijven, met alles wat we nu weten over energietransitie en verduurzaming, een goed idee geweest?

Ja, ik denk het wel. Marktwerking kan vaak heel gezond zijn. Het houdt bedrijven scherp en zorgt voor een efficiënte energietransitie. Bedrijven hebben vaak een groot oplossend vermogen. Daar moeten we gebruik van maken. Het is ook goed dat de elektriciteits-en gasnetten in publieke handen zijn. Op die manier kun je de publieke belangen het beste borgen. Maar we mogen best wel blijven nadenken over de rol van de overheid in de energietransitie. Denk bijvoorbeeld aan de nieuwe infrastructuur die nodig is: moeten die in publieke of private handen zijn? Wat is het beste voor de samenleving? Ik kan me goed voorstellen dat we na een paar decennia van doorgeschoten marktdenken opnieuw nadenken over de positieve rol die overheidsinvesteringen en overheidseigendom kunnen spelen in de energietransitie. Dat gebeurt nu ook al, want Gasunie investeert in een warmtetransportnet, EBN in geothermie, de Haven van Rotterdam in waterstof en CO₂-opslag, Tennet in het elektriciteitsnet op zee en InvestNL in allerlei duurzame projecten. Dat zijn allemaal publieke organisaties. De vraag is dus: wie moet er investeren in de waterstofnetten in de industrie en transport van CO₂ en warmte? Ik zie daar ook een rol voor de overheid.