Opinie

Michèlle Prins

Programmaleider Duurzame Energie

1. Recent heeft CE Delft in opdracht van Natuur & Milieu het rapport 'Kosteneffectieve alternatieven voor CCS’ opgeleverd. Hierin wordt aangegeven dat er voor de productie van staal, kunstmest en waterstof voorlopig nog geen haalbare en betaalbare alternatieven zijn voor CCS. Dit lijkt op een trendbreuk met hoe jullie daar eerder tegenaan keken, klopt dat? 

Wij hebben dit onderzoek laten doen om erachter te komen waar CO₂-reductie nog lange tijd niet mogelijk is, zonder gebruik van CCS. En om te laten zien dat de discussie moet gaan over hoe en in welke tak van de industrie we de verschillende mogelijkheden kunnen toepassen én hoe bijbehorende subsidies zo verstandig mogelijk verdeeld kunnen worden. CCS is een optie die meetelt. Dat is geen trendbreuk met ons eerdere standpunt, Natuur & Milieu is nooit principieel tegen CCS geweest. Zonder CCS wordt het heel moeilijk om op tijd de CO₂-uitstoot omlaag te krijgen. We zien CCS dan ook als een onderdeel van het pakket aan maatregelen om de klimaatdoelstellingen te halen. We zijn wel bezorgd dat CCS verduurzaming in de weg kan gaan zitten. Er moet een sterke prikkel blijven om over te stappen op oplossingen waarbij het gebruik van fossiele, vervuilende brandstoffen niet meer nodig is. Daarom zijn er bijvoorbeeld ook al voorwaarden voor de subsidiëring van CCS in het Klimaatakkoord opgenomen. CCS wordt alleen gesubsidieerd waar er voorlopig geen alternatieven zijn om de reductiedoelen in 2030 te halen. Daar zit ook een maximum aan, zodat er subsidie overblijft voor structurele verduurzaming. Uit het onderzoek blijkt dat vooral in de ijzer- en staalindustrie en bij waterstof- en ammoniakproductie op korte termijn niet genoeg preventieve CO₂-reducerende alternatieven beschikbaar zijn. Hier is CO₂-opslag op korte termijn nog nodig om de CO₂-uitstoot terug te dringen. En dan dus wel als onderdeel van een bredere set van verduurzamingsmaatregelen, zodat zo snel mogelijk het structureel gebruik van fossiel, en de bijbehorende uitstoot van CO₂ wordt afgebouwd.

2. Hoe ervaar je het contact met de industrie en hoe zie jij de toekomstige samenwerking met de industrie voor je?

Ik ervaar de contacten heel wisselend. Tijdens de onderhandelingen voor het Klimaatakkoord aan de industrietafel had ik intensief contact met een deel van de industrie. Soms stonden we recht tegenover elkaar en konden we het niet eens worden, zoals bijvoorbeeld over de CO₂-heffing. Aan de andere kant leer je elkaar tijdens zo’n proces beter kennen en krijg je meer begrip voor elkaars standpunten. Als je met mensen uit de industrie praat, kom je erachter dat we vaak hetzelfde willen - een duurzame, leefbare wereld - maar dat we wel anders aankijken tegen de de weg daarnaartoe. Door als milieuorganisaties met de industrie in gesprek te blijven, zien we tegen welke knelpunten of barrières zij aanlopen bij verduurzaming. En met welke punten je rekening moet houden om verduurzaming mogelijk te maken. Dat kunnen wij meenemen in onze lobby voor effectiever en eerlijker klimaatbeleid.

Maar uiteindelijk gaat het wel om de doelen, het omlaag brengen van de CO₂-uitstoot en het uitfaseren van fossiele brand- en grondstoffen. Dat is een enorme opgave, die we samen voor elkaar moeten krijgen. Kleine verbeterstapjes hier en daar voldoen niet meer. Er is een radicale omslag nodig naar duurzame productie en producten. Die omslag hoeft niet van de een op de andere dag. Maar we moeten aan de slag en hebben geen tijd te verliezen. De fossiele industrie zoals we die nu hebben kan helaas niet blijven bestaan. Maar ik geloof dat we juist door samenwerking en door goed met elkaar in gesprek te blijven de duurzame transitie in Nederland kunnen aanpakken.

Michèlle Prins

3. De verkiezingen komen eraan en daarmee de coalitievorming. Wat is naar jouw mening essentieel om in het coalitieakkoord op te nemen als het gaat om waterstof(economie)?

Waterstof gaat een belangrijke rol spelen bij de verduurzaming van de Nederlandse industrie en het energiesysteem. Enerzijds als duurzame vervanger van fossiele grond- en brandstoffen in de industrie en anderzijds als basis voor klimaatneutraal regelbaar vermogen voor het elektriciteitssysteem. Waterstof is essentieel voor de verduurzaming van de industrie, maar het is zeker niet voor alle sectoren de oplossing. Voor sommige sectoren bestaan al duurzame én efficiëntere oplossingen om fossiele energiebronnen te vervangen. We moeten daarom slimme keuzes maken over hoe en waar we waterstof gaan gebruiken. Natuur & Milieu heeft daarvoor in de vorm van de Waterstofladder een afwegingskader opgesteld. In Nederland hebben we al een enorme grijze waterstofproductie. Blauwe waterstof, het afvangen en opslaan van de CO₂ die vrijkomt bij die huidige waterstofproductie, kan voor snelle CO₂-reductie zorgen. We moeten er echter wel voor zorgen dat er een prikkel blijft bestaan voor de industrie om het gebruik van fossiele brandstoffen af te bouwen.

In de klimaatneutrale industrie van de toekomst maken we gebruik van waterstof geproduceerd uit duurzame elektriciteit. Op korte termijn is deze groene waterstof nog niet op grote schaal beschikbaar en nog niet concurrerend met fossiele waterstof. Om groene waterstof op te schalen is nog veel nodig. Twee dingen hebben daarin prioriteit en zouden volgens ons in het coalitieakkoord opgenomen moeten worden: meer financiële middelen om de productie, transport en de vraag voor groene waterstof te doen groeien en meer hernieuwbare elektriciteitsopwekking om het te produceren. We hebben in Nederland grote ambities voor waterstof, maar daar staan nog niet genoeg middelen tegenover. Naast geld voor productie en infrastructuur, hebben we meer hernieuwbare elektriciteit nodig om de groene waterstof op te wekken. De huidige doelstelling voor hernieuwbare elektriciteit zoals wind- en zonneparken, houdt te weinig rekening met de verwachte groei van groene waterstofproductie. Deze moet daarom opgehoogd worden met minimaal de hoeveelheid groene elektriciteit die voor de productie van waterstof nodig wordt. Ook voor het maatschappelijk draagvlak voor groene waterstof is het ontzettend van belang dat er extra hernieuwbare elektriciteit beschikbaar komt in plaats van dat groene waterstof een te grote claim legt op de huidige ambities voor hernieuwbare elektriciteit.